бастыру — 1. (Басу (II) ) 2. Басып торган хәлгә китерү. Озынча яки аяклы нәрсәне вертикаль торышка кую 3. Җиңел нәрсә таралып яки очып китмәсен өчен, өстенә авыр әйбер салып кую, бастырыклау. Өстенә авыр әйбер кую 4. иск. Таптату, бөртекле ашлыкны башак… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
басым — I. 1. Аяк басу, адым. 2. Нәрсәгә дә булса басу (II,11,12) хәрәкәте яки күренеше. Басым, басу аркасында барлыкка килгән уем 3. Өслеккә юнәлтелгән механик тәэсир (мәс. авырлык) көче 4. Этәреш, кысу. Көчле кысрыклау 5. күч. Көч белән, көчләп тәэсир… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җәем — 1. Кулдан сугу өчен җәелгән көлтәләр тезмәсе 2. Җәймә (I,3) бер җәем токмач 3. Кибәргә таратып салынган бөртекле ашлык тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җәю — 1. Җыелып, бөкләнеп яки йомарланып торган әйберне язып, киңәйтеп җибәрү, ачу 2. Нин. б. өслеккә әйберне бөтен иңе, киңлеге белән салу. Ята яки утыру өчен аска нәр. б. түшәү, салу, урын әзерләү 3. Бөртекле, вак әйберләрне юка катлам итеп як якка… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җыю — I. 1. Кеше яки хайваннарны төрле урыннардан бер җиргә китерү, туплау. Чәчелеп яткан яки таралып урнашкан нәрсәләрне чүпләп җыйнау, бер савытка тутыру. Җыену, алып китү өчен әйберләрне җыйнау 2. Әкренләп, берәмләп туплау, булдыру һәм күбәйтү.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өләшү — Нәр. б. берничә кешегә яки күпләргә бүлеп бирү. Тарату, таратып бирү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
өрү — I. Өзек өзек тавышлар чыгару (эт, төлке тур.) 2. күч. Тиргәшү, әрләшү, орышу; начар сүзләр әйтү. II. ӨРҮ – 1. Һава агымын куу, куып күчерү, һаваны хәрәкәткә китерү (җил тур.). Кая да булса салкын һава керү, үтәли җил барлыкка килү тур. ярыктан… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
салу — I. 1. Берәр нәрсәнең эченә төшереп куеп, сыек булса агызып, коеп һ. б. ш. рәв. урнаштыру 2. Гадәттә озынча нәрсәләрне: яткырып, аударып, сузып яки таратып кую, урнаштыру. Берәр нәрсәнең өстенә куеп, орындырып тидереп тору (кулны, башны, аякны һ.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сару — I. 1. Җепне: киләп ясау өчен киләп агачына чорнау, урау. Гомумән, кая да булса чорнау, урау (җепне, тасманы һ. б. ш.). Пәрәвез җебен таратып беркетү (үрмәкүч тур.) 2. Берәр җиргә җыелып урнашу, туплану (корт күче тур.) күч. Урап чолгап,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ташкалак — Тиз таша торган. II. ТАШУ – Ташкын күренеше. III. ТАШУ – (ТАШЫ, ТАШЫЙ, ТАШЫР, ТАШЫЯЧАК) 1. Билгеле бер арада кат кат йөреп, авыр йөкләрне күчерү 2. күч. Берәр нәрсәне таратып, өләшеп йөрү хат ташу. Хәбәр яки сүз җиткерү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тиресләү — Тирес белән ашлау, өстенә тирес таратып салу яки тирес белән аралаштыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге